Adana'nın Coğrafi Özellikleri: Göller

İlin başlıca gölleri Seyhan Baraj Gölü, Çatalan Baraj Gölü ve Akyatan Gölleri'dir.

Bu göllerin yanı sıra Ağyatan ve Tuz gölleri gibi doğal göller ile Karaisalı sınırları içerisinde bulunan Nergizlik Baraj Gölü ile Kozan ilçesinde yer alan Kozan Baraj Gölü bulunmaktadır. Adana ili sınırları içerisinde doğal olarak oluşmuş göller Akdeniz kıyısında bulunan ve lagün gölleri olan Tuz Gölü, Akyatan ve Ağyatan gölleridir. Bu göller Seyhan ve Ceyhan nehrinin taşımış olduğu sedimanların rüzgar ve dalgalarla kıyıya paralel olarak taşınması ve oluşturduğu kum tepeleri ile kara arasındaki çukurluklara deniz sularının dolması ile oluşmuşlardır. Oldukça sığ olan bu lagünlerin derinliği 80 cm civarındadır. Her üç lagün ve çevresi ile Seyhan ve Ceyhan nehrinin denize döküldüğü bölgeler, Orman Bakanlığı tarafından "Yaban Hayatı Koruma Sahası" olarak belirlenmiştir.

• AKYATAN GÖLÜ

İdari olarak Adana ilinin Karataş ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Adana’ya 48 km mesafededir. Deltadaki göl ve lagünler, Akdeniz’in su düzeylerinin değişmeye başladığı 4. dönemin sonunda (10.000 yıl önce) oluşmaya başlamıştır. Akyatan Gölü'nün bulunduğu yerde, deltayı oluşturan nehirlerin yataklarından taşmasıyla geniş bir bataklık oluşmuş, daha sonra dalgaların taşıdığı kumların zamanla kıyıda oluşturduğu kordonla denizden ayrılmış ve bugünkü görünümünü almıştır. Tipik bir alüvyal baraj gölüdür. Akyatan gölü, Türkiye’nin en büyük lagün gölüdür. Ortalama su seviyesindeki alanı 4.900 hektardır. Yaz boyunca gölü besleyen suların azalması ve yüksek buharlaşma nedeniyle göl alanı çok küçülmektedir. Suyun çekildiği alanlarda geniş çamur düzlükleri oluşmakta ve yaz sonuna doğru tamamen kurumaktadır. Çamur düzlükleri özellikle gölün batı ve kuzeydoğu kesimlerinde oluşmakta, Kapıköy yakınlarındaki bazı adalar ise karayla birleşmektedir. Göl, güneybatıdan çıkan 2 km'lik dar bir kanalla denize bağlanmaktadır. Göl sularının yüksek olduğu dönemlerde kanal vasıtasıyla gölden denize, düşük olduğu dönemlerde ise denizden göle doğru su akışı olmaktadır. Bu nedenle göl suyundaki tuzluluk mevsimlere göre değişiklik göstermektedir. Kışın ve ilkbaharda, drenaj kanalları ile taşınan sular ve yağışların etkisi ile göl suyu tatlılaşmakta, yazın ise yüksek buharlaşma ve denizden göle olan su girişi nedeniyle tuzluluk artmaktadır. Ayrıca, tuzluluk denize bağlantının olduğu kesimde daha yüksek, sızıntı ve drenaj sularının etkili olduğu kuzey kesimlerde ise daha düşüktür. Göl ile deniz arasında yer yer genişliği birkaç km’yi, yüksekliği ise 20 m’yi bulan Türkiye’nin en büyük kumulları yer almaktadır. Yer yer birkaç sıra halinde olan kumul tepeleri arasında deniz seviyesinin altında oluklar (çukurlar) bulunmaktadır. Bunlar yağışlı dönemlerde suyla dolarlar. Ayrıca, kumulların kuzeydoğusunda hiç kurumayan ve ekolojik açıdan önemli tatlı su birikintileri ve bataklıkları vardır. Göl kıyılarında genişlikleri tatlısu sızıntılarına bağlı olarak farklılıklar gösteren bataklık ve sazlık alanlar bulunmaktadır. Gölün kuzeyi geniş tarım alanları ile çevrilidir.

• SEYHAN BARAJ GÖLÜ

Yapımına 1953 yılında başlanan Seyhan Baraj Gölü 3 yıldan kısa bir sürede tamamlanarak 8 Nisan 1956 yılında su tutmaya başlamıştır. Sulama ve elektrik üretim amaçlı olarak kullanılan Seyhan Baraj Gölünün gövde dolgu tipi topraktır. 7.50 hm³ gövde hacmine sahip olan barajın yüksekliği 53.20 metredir. Normal su kotunda göl hacmi 799 m³ olup, göl alanı ise 63 km²'dir. Seyhan gölü sulama alanı 175.000 hektardır. Seyhan Baraj Gölü'nde kurulu bulunan hidro-elektrik santrali biri yedek olmak üzere 3 adet 18 MW'lık 3 üniteye sahiptir. Toplam kurulu gücü 54 KW olan elektrik santralinde yılda 350 GWh elektrik enerjisi üretilmektedir.

• ÇATALAN BARAJ GÖLÜ

Seyhan Nehri ve Eğlence Çayı suları ile beslenen Çatalan Barajı'nın yapımına 1982 yılında başlanmış ve 1997 yılında bitirilmiştir. Adana kent merkezinin içme suyu ihtiyacını karşılayan Çatalan Barajı sulama, taşma, içme suyu ve elektrik amaçlı olarak inşa edilmitir. Zonlu gövde dolgu tipine sahip olan baraj 14.50 hm³ gövde hacmine sahiptir. Barajın yüksekliği 70m'dir. Normal su kotunda göl hacmi 1629 hm³ olurken göl alanı ise 70 km² olmaktadır. 1870 hektarlık bir sahanın sulamasında kullanılan baraj üzerinde 169 MW kurulu güce sahip bir hidroelektrik santral mevcuttur. Santralde yıllık 596 GWh elektrik üretimi gerçekleştirilmektedir.

• KOZAN BARAJ GÖLÜ

Yapımına 1967’de başlanan Kozan barajı 1972 yılında tamamlanmıştır. Sulama amacıyla kaya gövde dolgu tipi ile inşa edilen Kozan barajı, normal su kotunda 648 km²'lik bir alanı kaplamaktadır. Göl hacmi ise 170,36 hm³'tür. Yaklaşık 79 m yüksekliğe sahip baraj gölü Kilgen akarsuyu üzerine kurulmuştur.