Adana'da İslam Dönemi

İbnul Esir, Çukurova ve Adana’nın fethi hakkında "El Kamil Tarihi" adındaki eserinde “Halife Abdulmelik'in, oğlu Abdullah 84 senesinde (Miladî 704)

Misis'i zapt ederek buraya bir cami yaptırdı ve kalesini tamir ile 300 mücahit yerleştirdi. 705 yılında Velid bin Abdulmelik hilafete geçince kardeşi Mesleme ile oğlu Abbas'ı Rum memleketlerine gazveye (din uğruna yapılan savaş) göndererek 708 yılında Tuana'yı fetih ettirdi. Bu kumandanlar 709 senesinin yaz aylarında Bezendum'dan (Pozantı) tekrar Ruma akınlar yaptılar. Meseleme 710 da Buhara'yı aldı ve 712 yılında Misis’e gelerek buradaki Rumları Bizans’a sürdü. Abbas ise 713 senesinde Tarsus'ı fetih eyledi.” demektedir. Ancak Emevi - Abbasi çekişmesinden Doğu Roma (Bizans) yararlanmış, Adana ve çevresi kısa bir süre Bizanslıların eline geçmiştir. Halife Mansur zamanında ise yöre tekrar Müslümanların eline geçmiştir. Adana ve çevresine Müslümanlar tarafından yerleşimler Abbasi'ler devrinde başlar. Türkler büyük gruplar halinde Horasan ve Türkeli'nden getirilerek Çukurova’ya yerleştirilmişlerdir. Bunlar Uç Beyleri olarak Arap'larla birlikte Bizans'lılara karşı savaştılar, akınlarda bulundular. M.S. 758 yılında Bizans İmparatoru Konstantin (Konrami-nus) 100.000 kişiyi aşkın ordusuyla Misis'i almaya gelmiş, karşısında Türk mücahitlerini bulmuştur. Bizanslıların geri dönmesiyle Çukurova Uç Beyi Horasan'lı Yahya oğlu Cebrail Adana ve Misis şehirlerini yeni baştan onarmıştır. Halk hikâyelerinin ünlü kahramanı Battal Gazi'nin bu devirlerde Çukurova'da yaşadığı söylenir. Çukurova'nın tam olarak Türk'lerin eline geçmesi Abbasi Halifesi Mansur'un oğlu Halife Mehdi devrinde başlayıp Harun Reşid ve onun oğlu Muhammed devrine rastlar. Harun Reşid Horosan'lı bir Türk Beyinin oğlu Kumandan Ebu Süleyman Ferec vasıtasıyla Adana'yı yeni baştan yaptırdı denilebilir. Halife ismini verdiği Haruniye kasabasını kurarak buraya gönüllü Türk askerlerini yerleştirdi. (M.S. 800). Toprak dağıttığı Türkmen'leri vergiden muaf tutarak Çukurova'yı iktisaden kalkındırdı. Böylece Çukurova bir Türk yurdu olmuştur. Harun Reşid zamanında Adana bilim ve kültür açısından gelişmiştir. 10. Yüzyılın ikinci yarısında Büyük İslâm Devletinde baş gösteren çöküntüyü Hamedanoğullarından Seyfuddevle bütün çabalarına rağmen önleyememiştir. Çukurova tekrar Bizans'ın saldırısına uğramıştır. M.S. 963 yılları arasında İmparator Nikefor Fogas büyük bir orduyla gelip Hıristiyan olmayan halktan bir çok kişiyi öldürtmüştür. Adana halkı dağlara sığınmıştır. Bizanslılarla yapılan savaşlardan sonra Çukurova ve Hatay’ın büyük bir bölümü ile Suriye’nin önemli bir kısmı Bizanslıların eline geçmiştir. Bizanslılar Adana ovasını Seloika eyaletine bağlatarak merkezini de Silifke’den Tarsus naklettiler. Çukurova, Anadolu Selçukluları devrine kadar Bizanslıların elinde kalmıştır.