Çanakkale zaferi Türk tarihinin en şerefli sayfalarını dolduran bir zafer destanıdır.
I. Dünya Savaşı (1914-1918) insanlığın felâketini hazırladı. İngilizler, Fransızlar İtilâf Devletleri; Almanlar, Bulgaristan İttifak Devletleri adını aldı. Tank, top, tüfek, zırhlı gemilerle yapılan bu savaşta birçok cephede kanlı çarpışmalar oldu. Osmanlı Devleti Almanların yanında savaşa katıldı. Hatta Alman generalleri Osmanlı ordusuna komuta ediyordu. İtilâf Devletleri
Çanakkale ve İstanbul Boğazlarından geçmek, zor durumda olan o zamanki dostları Rusya’ya yardım etmek istediler. En güçlü donanma ve çok sayıda gemiyle
Çanakkale Boğazı’na girdiler. Fakat Türk topçusu, Mehmetçik: “Çanakkale geçilmez!” dedi. Nusret mayın gemisi düşman gemilerini’mayınları ile bir bir denizin dibine gönderdi (18 Mart 1915).
Çanakkale’yi geçemeyen düşman Gelibolu yarımadasına asker çıkardı. İngilizlerin sömürgelerinden getirdikleri, savaşçı oluşlarıyla tanınan Anzaklar da kara savaşlarında Mehmetçik’in süngüsüne dayanamadılar. Avustralya’dan, Yeni Zelanda’dan getirilen bu zavallı askerler, Mustafa Kemâl’in kumanda ettiği Arıburnu, Anafartalar, Conkbayırı savaşlarında kesin yenilgiye uğradılar. Bu savaş sırasında bir şarapnel parçası Mustafa Kemal’in göğsüne çarptı, ancak cebindeki ata yadigârı cep saati O’nu yaralanmaktan, belki de ölmekten kurtardı. Vatan topraklarını aziz kanlarıyla sulayan şehitlerimize, gazilerimize şükran duyuyoruz.
Çanakkale Savaşları’nda canlarını veren atalarımızın anısına Çanakkale Şehitler abidesi dikildi. İngiliz Fransız askerlerinden
Çanakkale savaşlarında yaşamlarını yitirenlerin anısına anıtlar dikilmiştir. Tâ uzaklardan gelip topraklarımızda anlamsız bir savaşla! hayatını kaybeden düşman askerleri için Atatürk: “Topraklarımızda yatan savaşçılar bizim konuklarımızdır, rahat uyusunlar.” diyecek kadar hoşgörülü davranmıştır: Tıpkı Dumlupınar savaşından sonra esir olarak karşısına getirilen Yunan komutanı Trikopis’in elini sıktığı, avuttuğu, konuk ettiği gibi.
Çanakkale Zaferi sonunda İstanbul, düşmanın eline geçmekten kurtuldu, beklediği yardımı alamayınca Rusya’da çarlık dönemi sona erdi, İngiltere’de kendine çok güvenen Churcill, iktidardan düştü; bütün dünya:
“Çanakkale geçilmez!” görüşünü benimsedi.
18 MART ÇANAKKALE SAVAŞINI’NIN AÇILIŞ NEDENLERİ
Birinci Dünya Savaşı başladığında Orta Avrupa’daki pozisyonuyla İtilaf Devletlerine dahil olan Rusya ile İngiltere ve Fransa’nın direkt irtibatını kesmiş bulunuyordu. Savaşın başarısı, İtilaf cephelerinin birbirleriyle etkin bir şekilde yardımlaşmasına bağlı idi.İtilaf devletlerinin savaşı kısa sürede bitirebilmesi, Rusya’nın da güçlü bir şekilde Doğu Avrupa Cephesi’nde Almanlara karşı savaşmasıyla mümkündür. Ancak batının yardımı olmaksızın Rusya bu gücü gösterememekte idi. Bu durumda Rusya’daki ham maddelerin batıya ve batının mamul maddelerinin Rusya’ya ulaştırması için çareler aranmalıydı.Bunun için dört yol vardı. 1 – Baltık Denizi Yolu, Almanların kontrolü altındadır. 2 – Avrupa üzerinden Rusya’ya ulaşmak. Almanlar bu cepheyi tamamen kapatmaktaydı. 3 – Kuzey Kutup deniz yolu. Kuzey denizi yılın 9-10 ayında buzlarla kaplıdır. Geçit vermez. 4 – Londra’yı, Odesa’ya bağlayan en yumuşak yol, ÇANAKKALE ve İSTANBUL Boğazlan yolu görünmekteydi. O halde boğazları zorlayarak açmak, RUSYA’ya yardımları ulaştırmak için tercih edilmeliydi.Bu cephenin açılmasına neden olan diğer hususları şöylece sıralamak mümkündür. – Türkiye’nin SÜVEYŞ Kanalı ve dolayısla Hint Denizi yolu üzerindeki baskılarına son vermek.– Savaşa katılmakta tereddüt gösteren BULGARİSTAN’I, ALMANYA’ya kaptırmadan İtilaf Devletlerinin yanında savaşa sokmak.– İSTANBUL’U zapt ederek Müslüman dünyasını etki altına almak ve Halife’nin ilan ettiği Cihad-ı Mukaddes’i tesirsiz kılarak İslam dayanışmasını çökertmek.– Almanların 1915 baharında yapacağını hesapladıkları Büyük Taarruz için, bu devletin dikkatini ÇANAKKALE’ye çekerek Avrupa cephesinden buraya kuvvet kaydırmalarını sağlamak.– Aralık-1914’te Türk Ordularının giriştiği Sarıkamış harekatından, telaşa kapılan Rus Çan Grandük NİKOLA,. İngiltere’ye başvurarak İtilaf Devletlerinin hemen Türkiye’ye karşı karadan veya denizden bir cephe açmalarını istemiştir. İşte bu gibi düşünceler çerçevesinde İngiliz Harp Kabinesi, CHURCHİL’in baskısıyla Çanakkale Cephesi’nin açılmasına karar verdi.Bu karar üzerine MONDROS’ta bulunan İngiltere’nin Akdeniz donanmasının Baş Komutanı Amiral CARDEN’in düşünceleri soruldu. CARDEN : “Bir ay içerisinde Marmara Denizi’ne çıkılabileceğini belirterek bu maksatla hazırladığı dört aşamalı plânını 15 OCAK 1915’te LONDRA’ya gönderdi. “Harp Kabinesi, Şubat’ta
ÇANAKKALE Boğazı’nın denizden zorlanarak geçilmesine karar verdi ve bu husus Amiral CARDEN’e bildirildi.Bu karardan Fransızlar da memnun kalmışlardı. İSTANBUL’U tek başına İngilizlerin ele geçirmesini istemiyorlardı. Bu nedenle kendilerinin de bir filo ile bu harekata katılacaklarını bildirdiler.Ruslar ise bu yeni cephenin
Çanakkale Boğazı’ndan açılmasına hiç memnun olmadılar. Çünkü İngiliz ve Fransızların Rusya’dan önce İstanbul’a girmeleri, Çarlığın bütün Ortadoğu politikalarına ve sıcak denizlere inme siyasetlerine ters düşmekteydi. Ruslar bu maksatla Karadeniz kıyılarında hemen bir kuvvet teşkil ederek İstanbul Boğazı’na çıkma hazırlığına girmişlerdir.Sonuç olarak Almanların teşvikleriyle Osmanlı Orduları 2 Şubat 1915 tarihinde Sina’yı geçerek Süveyş Kanalı’na taarruza geçti.Almanların amacı İngiliz kuvvetlerinin Mısır cephesine bağlı kalarak Avrupa’ya nakledilmesini önlemekti. Yapılan bu Kanal Seferi Osmanlılar için hezimetle sonuçlanmıştır. İngilizler, bu cephede ferahlayınca
Çanakkale’de kullanılmak üzere buradan bir Kolordu kuvvetlerini tasarruf edebilme imkanına kavuşmuşlardır.Görülüyor ki Almanların telkiniyle Rusları KAFKASYA’da, İngilizleri MISIR’da tutmak maksadını güden, SARIKAMIŞ ve KANAL harekâtı başarısızlığa uğradığı için düşmanlarımız hem Almanya Cephesi’ne ve hem de Türkiye’nin can evine yönelen
(Çanakkale Boğazı’na) yeni yeni kuvvetler sevk etmeye imkân bulmuştur.Bu olayların ardından
ÇANAKKALE Savaşlarının İtilaf Devletlerince kaybedilmesi sonucunda Rusya’ya yardım yolunun açılamaması, İtilaf Devletlerinin Rusya’ya yardımlarını ve takviyelerini mümkün kılmamış ve yokluk içinde kalan Rusya’da Bolşevik İhtilali çıkmış, Dünya’nın ilk kez Komünist Rejimiyle tanışmasına sebep olunmuştur. (1917 senesinde Rus İhtilali sonunda Çarlık; Brest-litovks Andlaşmasıyla EKİM ayında savaştan çekilmiştir.)
Çanakkale Boğazı’ndaki deniz harekâtını başarıya ulaştıramayan İngiltere ve Fransa, Mısır’da oluşturmaya başladıkları Anzak (Avusturalya-Yeni Zelanda) kolordusunu takviye ederek (Birer İngiliz ve Fransız Tümeni ile) 64 bin kişilik bir kuvvet meydana getirdiler. Kararlan; Deniz kuvvetlerinin desteğinde karadan taarruzla Gelibolu üzerinden İstanbul’a ulaşmaktı.