Kemik boyunu uzatan icada Türk imzası
"Hareketli kemik plağı" adı verilen yeni nesil implant ile hayvan deneylerinde başarı gösteren Hacettepe Üniversitesi Öğretim Üyesi,
TÜBA ödüllü bilim insanı Doç. Dr. Gazi Huri'nin geliştirdiği bu teknoloji, Avrupalı ve Amerikalı bilim insanları arasında da büyük ilgi uyandırdı. Hacettepe Üniversitesi Ortopedi ve Travmatoloji Ana Bilim Dalı Ögretim Üyesi ve 2018 TÜBA Üstün Başarılı Genç Bilim İnsani (GEBİP) Ödüllü bilim insanı Doç. Dr. Huri, ödülüne konu olan çalışmalarına ilişkin açıklama yaptı. Yüksekten düşmeler, trafik kazaları gibi yüksek enerjili travmalar sonucu meydana gelen kırıklarda iyileşme sorunlarının yaşandığına işaret eden Huri, bu durumda ortopedik cerrahların kırığın başarılı ve düzgün bir biçimde iyileşmesi için farklı ameliyat seçeneklerinden birini tercih ettiklerini anlattı. Kemik tümörünün çıkartılması veya kazalar sonrası kemik kayıpları ile sonuçlanan vakalarda kemiklerin boyunun uzatılmasının gerekebileceğini belirten Gazi Huri, bunun için etkilenmiş uzvun çevresine dışarıdan iskele sistemlerinin kurulduğunu, ancak bu yöntemin hasta konforu açısından bazı zorluklar oluşturduğunu ifade etti. Kemiklerin uzatılması için "hareketli kemik plağı" adını verdiği ayarlanabilir yeni bir implant geliştirdiklerini bildiren Huri, çalışmasına ilişkin şu bilgileri verdi: "2012 yılında başlattığımız çalışmamızda, kırık veya kemik tümörü tedavileri gibi kemikte kayıplara veya kısalıklara neden olabilen durumlarda kemik boyunun uzatılması için yeni nesil bir implant geliştirdik. Ayarlanabilir hareketli plağı sayesinde kemiği bir seansta ya da kademeli olarak uzatabiliyoruz. Günümüzde kemik uzatma ameliyatları, kanal içi çivilerle veya iskele sistemleriyle sağlanırken, daha kolay uygulanabilir bir şekilde aynı görevi görecek plaklara ortopedi pratiğinde henüz rastlanmamaktadır. Yöntemimizde, örneğin trafik kazası sonucu kol kemiğinde kısalık oluşan bir hastada bu durum hareketli kemik plağı ile tek bir seansta veya günde 1 milimetre uzatılarak tedavi edilebilecek. Bu teknikle plak kemiğe vidalar ile sabitlense de implantın kırık hattında uzamaya ya da kısalmaya izin vermesi oldukça önemli bir özellik. Bu özelliği sayesinde hem kırık kaynaması için önemli olan kırık uçlarının birbirine yaklaştırılmasına, yani kompresyona hem de kemik uzatma işlemine, yani distraksiyona izin vermektedir."
Prototipler 3 boyutlu yazıcıda üretildi
Doç. Dr. Huri, kemiklere yerleştirilen implantların prototiplerini önce 3 boyutlu yazıcılarda ürettiklerini ve bunu kemik modelleri üzerinde denediklerini söyledi. Geliştirdikleri hareketli kemik plağının dünyada muadili olmadığını tespit ettikleri için Koç Üniversitesi ile uluslararası patent başvurusu yaptıklarını aktaran Huri, ABD'de, Avrupa'da, Japonya'da ve Türkiye'de geçerli uluslararası patent aldıklarını bildirdi.
Dünyada ortopedi ameliyatlarında yeni Türk icadına doğru
Gazi Huri, geliştirdikleri implantın dünyada pek çok ilki barındırdığına işaret ederek, kemiğe vidalarla müdahale edildikten sonra hiç bir kemik plağı kırık hattında manipülasyona izin vermezken, patentli ürünlerinin bunu sağlayabildiğini belirtti. Yeni nesil plağın tekniğine uygun olarak uygulandığı takdirde, çocuk hasta grubunda uzun kemiklerdeki büyüme çekirdeklerine de zarar vermeyeceğinden güvenli bir biçimde kullanılabileceğini kaydeden Doç. Dr. Huri, ayrıca minimal invaziv cerrahiye uygun olarak tasarlanan bu yöntemin, tedavi sırasında kemik ve çevresindeki yumuşak dokularda da en az düzeyde hasara neden olacağını dile getirdi. Çalışmayı koyunlar üzerinde denediklerini belirten Huri, şu bilgileri paylaştı: "Koyunların kaval kemiklerine 3 santimetrelik kemik defekti oluşturduk ve hareketli kemik plağımızı uyguladık. Daha sonra segment transferi tekniği ile kemikte günde 1 milimetre kaydırma yaparak koyunları 4 ay takip ettik. Bu sürenin sonunda koyunların kemiklerinde yaratmış olduğumuz 3 santimetre defektin tamamen kapandığını gördük. Bu çalışmamızı da Avrupa'nın önemli ortopedi ve travmatoloji kongrelerinden birinde sunduk."
Testler insanda uygulanabileceğini gösteriyor
Gazi Huri, teknolojinin insana uygulanabilme aşamasına gelmesi için klinik araştırmaların yapılması gerektiğinin altını çizerek, "Hedefimiz, bu çalışmayı en kısa sürede en ileri teknolojiyle insanlığın hizmetine sunmak. Şu an biyomekanik testlerimiz, yöntemin insana uygulanabileceğini gösterecek düzeyde. Bu noktada verileri belgelendirme sürecindeyiz." diye konuştu. Huri, geliştirdiği tekniği ABD'deki Stanford Üniversitesinden ve Avrupa'dan bilim insanları ile paylaştığını aktararak, meslektaşlarının çalışmaya bakışını, "Plağın, mevcut teknolojinin çok üzerinde bir düşünce yapısında olduğunu ve omuz, diz, köprücük kemiği gibi farklı anatomik bölgelere de uyarlanması gerektiği yönünde görüşler aldık." sözleriyle aktardı.
Sistem gelişirse insan boyu da uzatılabilecek
Doç. Dr. Huri, "söz konusu yöntemin boyunu uzatmak isteyenler için kullanılıp kullanılmayacağı"na ilişkin soru üzerine, etik olarak kozmetik amaçlı boy uzatmadıklarını söyledi. Boy uzatma için mevcut yöntemlerin vücudun dışından iskele sisteminin kurulmasıyla yapıldığını aktaran Huri, bu tekniğin barındırdığı riskler nedeniyle estetik amaçlı pek yapılmadığını belirtti. Geliştirdikleri implantta komplikasyon ihtimalini minimalize edilmesi için çalışmalarının bulunduğuna işaret eden Gazi Huri, "Sistemimizin avantajı, dışarıya maruziyetin minimal olması. Birinci jenerasyonu tamamlanmış kemik plağının geliştirilmesi için TÜBİTAK projemiz de devam ediyor. Bu projede üreteceğimiz uzaktan kontrol sistemi ile tornavida gibi mekanik bir aygıta ihtiyaç kalmadan kemik uzaması sağlanmış olacak ve ileriki dönemlerde boy uzatma için de kullanılabilecek duruma gelebileceğiz." dedi.