Hayatla bağımızın en büyük oyuncularından biri olan karotis (şah damar) hakkında merak edilenleri, karotis darlığının sebepleri ve tedavi yöntemlerini Girişimsel Nöroradyoloji Uzmanı Doç. Dr. Eren Erdem yanıtladı.
Karotis darlığı nedir?
Boynun her iki yanında bulunan ve beyne kan akımı sağlayan ana damarlar olan şah damarlarına tıp dilinde karotis adı verilir. Beynin beslenmesinde büyük önem taşıyan karotis damarlarında yaşanan problemler sonucu oluşan darlık ve tıkanıklığa karotis darlığı adı verilir. Girişimsel Nöroradyoloji Uzmanı Doç. Dr. Eren Erdem “İlerleyen yaşlarda daha sık görülen karotis darlığı, beyin fonksiyonlarında kayıp veya geçici ve kalıcı felç gibi problemlerle yol açabilir. Karotis darlığının en önemli sebebi damar sertliğidir ve diğer kalp-damar hastalıkları ile birlikte sıkça görülür.” diye konuştu.
Karotis darlığı kimlerde daha sık görülür?
Karotis darlığının, ileri yaşlardaki insanlarda genç insanlara göre daha sık görüldüğünü belirten Doç. Dr. Eren Erdem, “Bunun sebebi ilerleyen yaşlarla birlikte vücuttaki damarların da aynı oranda yıpranmasıdır. Yıpranan damarlarda sertleşmelere sıkça rastlamaktayız. Bu sertleşmeler karotis darlığı dediğimiz damar hastalığına yol açmaktadır.” diye belirtti. Kalp ve damar hastalıklarında genetik faktörlere dikkat çeken Dr. Erdem, “Ailede kalp ve damar hastalığı bulunan kişilerde karotis darlığı oluşma riski daha fazladır. Diyabet hastalarında da aynı şekilde risk yüksektir.” açıkalmalarında bulundu. Karotis darlığında genetik dışındaki faktörlere de değinen Girişimsel Nöroradyoloji Uzmanı Doç. Dr. Eren Erdem, “Sigara kullanımı da karotis darlığını tetikleyen sebeplerden birisidir. Sigara kullanıma bağlı vücuda giren karbondioksit sonucunda damarlarda gezinen temiz kanın kirlenmesi ve görevini tam olarak yerine getirememesi sonucunda damarlarda hasar oluşmaktadır. Hipertansiyon karotis darlığını tetikleyen sebeplerden bir diğeridir. Aniden yükselen tansiyonla birlikte oluşan tepkimeler damardaki akışı bozmaktadır ve damarlara zarar vermektedir.” şeklinde konuştu.
Karotis darlığı belirtileri nelerdir?
Karotis darlığı veya tıkanıklığı yaşayan hastaların birçoğunun belirtileri fark edemediğini söyleyen Doç. Dr. Erdem, “Başka bir rahatsızlık üzerine veya kontrol amaçlı yapılan renkli doppler ultrasonografide bulgulara rastlanabilir. Belirtilerin oluşabileceği hastalara baktığımızda ise geçici veya kalıcı inmeler gerçekleşmesi söz konusudur. Bu da görme kaybı, konuşma bozukluğu, kol ve bacakta oluşabilecek felç şeklinde sonuçlara sebep olabilmektedir. Bu oluşan sonuçların hepsi geçici veya kalıcı olarak değişkenlik göstermektedir. Bu tarz inmelere yol açan asıl sebep beyine giden damarların daralması sonucu dolaşımın durmasıdır. Dolaşımın durduğu bölgeye göre ise bahsettiğimiz fonksiyonel bozukluklar ortaya çıkmaktadır. Karotis darlığı sonucunda oluşacak inmelerin şiddetine göre bu bulguların geçici veya kalıcı olması durumu gözlenir. İnme şiddetinin az olduğu hastalarda geçici fonksiyonel bozukluklar görülür buna da iskemik atak adı verilmektedir. İnme şiddetinin fazla olduğu hastalarda ise fonksiyonel kayıplar kalıcı olacaktır ve hastaları kaybetme riski söz konusudur.” şeklinde konuştu. Karotis darlığı sebebiyle oluşabilecek hafif belirtilere de dikkat çeken Dr. Eren Erdem, “Baş dönmesi, denge bozukluğu, vücudun belirli bölgelerinde güç kayıpları, konuşma ve anlama bozukluğu, gözlerde oluşabilecek görme kayıpları ve aniden başlayan sebepsiz baş ağrıları hafif belirtiler olarak kabul edilebilir.” dedi.
Karotis darlığı tedavisi nasıl yapılır?
Girişimsel Nöroradyoloji Uzmanı Doç. Dr. Eren Erdem tedavi sürecine başlamadan önce tanı koyma sürecinin öneminin altını çizdi ve “Hastanın şikayetleri göz önünde bulundurularak kesin tanı konmak üzere görüntüleme yöntemlerine başvurulur. Bu görüntüleme yöntemleri ise; renkli doppler ultrasonografisi, MR anjiyografisi, BT anjiyografisi ve klasik anjiyografidir.” diye açıklamalarda bulundu. Kapalı (Endovasküler) Yöntem: Bu yöntem yüksek teknolojiye sahip anjiyografidir. Tecrübeli hekimler tarafından uygulanması gereken işlemde kateter denilen ince hortumlarla kasıktan daralmış damara ulaşılır ve stent koyularak darlık giderilir. İşlem sırasında beyne pıhtı atmasını önlemek için geçici olarak damarın içine şemsiye şeklinde koruyucu bir alet konur. Böylece komplikasyon riski açık ameliyatla aynı oranlara inmiş olur. Bu yöntemde açik ameliyatta görülen geçici ya da kalıcı ses kısıklığı, yutkunma güçlüğü, kanama riskleri yoktur.” şeklinde konuştu.