Psikoloji Nedir ? Psikolojinin Tanımı

Psikoloji, davranışları ve zihni süreçleri inceleyen bir bilim dalıdır. Aslında insanın yaptığı her şey bu tanımın içine girebilir. Davranış kişinin yaptığı ve rastgele bir yolla ölçülebilen her şeydir. Zihni süreçler ise düşünme, anımsama,hissetme gibi içsel olgulara işaret eder. Başka bir deyişle psikologlar konuşmak veya hareket etmek gibi yalnızca gözle görülebilir davranışları değil; duygu, algı, düşler, motivasyon, davranış gibi soyut fakat endirekt olarak ölçülebilen davranışları da çalışmaktadır. Davranışlar ve zihni süreçler yalnızca göz kırpmak kadar kolay veya en zor matematik problemlerini çözmek kadar karmaşık olabilir. Dolayısıyla insanların yaptıkları, düşündükleri, hissettikleri hem de bedensel işlevlerini sürdürmelerini sağlayan biyolojik aktiviteler dahi psikoloji biliminin çalışma alanı içine girmektedir. İnsan davranışlarını yalnızca psikologlar anlamaya çalışmaz. Günlük hayatta hepimiz başkalarının (hem de kendimizin) neyi neden, nasıl yaptığını, duygular, düşünceler ve davranışlar arasındaki ilişkileri anlamaya çalışırız. Feylesoflar, sanatçılar, edebiyatçılar tarih süresince psikologların sorduğu suallere benzer sualler sormuşlardır. Ancak psikoloji bir bilimdir ve bu suallerin yanıtlarını aramada sistematik, objektif ve ampirik verilere dayalı ilmi metotlar kullanır. Böylelikle öznel, sezgisel veya rastgele değil; nesnel, doğrulanabilir ve genellenebilir cevap verir üretir. Psikologlar, insanların davranış ve zihinsel süreçlerini sadece tasvir etmeye değil, ayrı olarak yordamaya (düşünmeye) ve izaha da çalışırlar. Hatta bu bilimsel çalışmaların nihayetinde ele geçirilen bilgiler kişilerin ve sosyal grupların meselelerini gidermede, yeni davranışları edinmelerini sağlamakta, problemli gördükleri davranışlardan kurtulmalarına yardım etmekte, kısaca daha iyi bir hayat yaşamalarını sağlamada da kullanılmaktadır.

Psikolojide Çözümleme Düzeyleri

İnsan davranışını etkileyen bir hayli sebep vardır. Sözgelişi öğlen yemeği için ne yiyeceğinizi hem vücudunuzun ihtiyaçları (sözgelişi şeker balansı) hem de yemeği beraber yediğiniz arkadaşlarınızın tercihleri (mesela birlikte pizza yemek) belirleyebilir. Bu sebeplerin çeşitleri de etkiledikleri alanların büyüklükleri de farklılık göstermektedir. Bu çeşitli düzeylere “analiz etme” veya “çözümleme” düzeyleri denir. Psikolojide analiz etme düzeyleri, moleküllerden beyine, duygu ve hislerden davranışlara, ikili ilişkilerden, sosyal gruplara ve kişinin içinde yaşadığı ortam ve kültüre kadar çeşitli düzeyleri kapsayabilir. Örnek olarak Tablo 1.1’de çöküntüye sebep olan mikro düzey sebeplerden (moleküler), makro düzey sebeplere (kültürel) kadar çeşitli izahlar üzerinde durulmuştur.Her bir düzey bize ehemmiyetli bir bilgi kaynağı sağlamaktadır. İhtisas alanlarına göre psikologlar çalışmalarında temel olarak bir veya bir kaç düzeyin insan üzerindeki davranışını anlamaya çalışabilir. Ancak genel kabul edilen görüş, davranışın tek bir düzeyde izah edemeyeceği ve en doğru izaha ansızın fazla analiz etme düzeyinin kullanılması ile erişileceğidir.