Halk Edebiyatı Ve Özellikleri

Halk edebiyatı halkın sanatsal üretim faaliyetlerini içerir. Halkın duygularını, düşüncelerini, hayata bakışını, felsefesini yansıtan genellikle sözlü ürünlerdir.

Dilden dile aktarılan ve aktarıldıkça değişen, bozulan ürünlerdir. Bu tabir oldukça yenidir. Türkiye’ de aşağı yukarı 100 yıldan beri klasik edebiyat saz ve tekke şiiri nevinden ferdi mahsullerle, malzemesi dile dayanan atalar sözü, destanlar, masallar, hikayeler, fıkralar bilmeceler, maniler, türküler, ağıtlar, ninniler vb. gibi ilk söyleyicilerini genellikle belirleyemediğimiz eserler halk edebiyatı tabiri ile ifade edilir. Yani halktan olan birey bir anlamda halkın sözcüsüdür, temsilcisidir Halk edebiyatı ile halk bilimi (folklor) kavramları birbirlerinin yerine kullanılır. Fakat aynı anlamlarda değillerdir. Folklor daha genel bir ifadedir. Yani halkla ilgili bütün ögeler folklor araştırmalarının içine girer. İnançlar, gelenekler, örf ve adetler, yeme içme, giyimle ilgili bütün unsurlar halk bilimi alanında değerlendirilir. Halk edebiyatı Türk edebiyatının bölümlenmesinde halkın yaratıları olarak değerlendirilir. Genel halk biliminin bir alt dalı şeklindedir. Folklor, sosyal toplumlarda çalışan orta ve orta altı sınıfların sosyal bilinç birikimidir, ancak eski ilkel toplumların benzer olaylarından ayrı tutulmalıdır. Folklorun bir bütün olarak sadece halk müziği, halk dansları veya yerel zanaatlara dayanılarak belirlenemeyeceği açıktır, fakat inançlar, gelenekler ve bilginin görüntüsüyle, folklor bütünü için uygun olan gelenek ve edimsel törenler, ortak kriterlerdir.

Halk Edebiyatı Özellikleri

• Halk edebiyatı ürünleri daha çok sözlü geleneğe dayanır.
• Halk edebiyatı ürünleri şiir, masal, efsane, destan, hikaye, fıkra, bilmece, mani, türkü, ağıt, ninni vb.’ dir.
• Genellikle halk edebiyatı ürünlerinin yazarları ve söyleyicileri belli değildir(anonim). Masal, hikaye, destan, fıkra , bilmece, mani, ağıt, ninni gibi türlerin söyleyenleri belli değilken türkü ve halk şiirinin söyleyicileri bellidir.
• Bazı halk edebiyatı ürünleri din ve tasavvuf bağlamında üretilmişti. İlahi, nefes, devriye bu türlerdendir.
• Halk edebiyatı ürünleri halkın ortak duygu ve düşüncelerini yansıtır. Toplumsal herhangi bir olay, sel, afet, ölüm, savaş, aşk gibi olaylar halk edebiyatı ürünlerinin konularıdır.
•  Halk edebiyatı ürünleri ait olduğu milletin değişik boy ve kavimlerinde farklı biçimde tezahür edebilir.
• Halk edebiyatı ürünlerinin dili sadedir. Halka hitap ettiği için şairler halkın kullandığı sözcüklerle eserlerini oluştururlar.
• Şiirlerde genellikle milli veznimiz olan hece vezni kullanılmıştır. Fakat klasik şiire öykünen bazı şairler vezn-i aher, satranç gibi türlerde aruzu kullanmıştır.
• Şiirlerde genellikle yarım kafiye kullanılır.
• Halk şairler köy köy, kasaba kasaba dolaşarak kah bir güzeli arayarak kah bir mürşidi arayarak şiir yazarlar.
• Halk edebiyatı ürünleri içerisinde Alevi ve Bektaşi geleneğine ait unsurlara rastlamak mümkündür. Bazı şairler bu gelenek içerisinde yetişmiştir.
• Türk milletinin milli vasıfları klasik edebiyata nazaran halk edebiyatında daha fazla yer almıştır.